Onderzoeksrapport 17e eeuws turfschip afgerond

Haardplaats turfschip - 3D model

Haardplaats turfschip - 3D model

Via de Roel Brandt Stichting heeft ADC onlangs een bijzonder project afgerond. Het betreft de uitwerking van de scheepsopgraving OR49, een 17e eeuws turfschip dat in 2014-2015 is opgegraven in het kader van de International Fieldschool for Maritiem Archaeology Flevoland (IFMAF). Het onderzoek heeft een fascinerend beeld opgeleverd van de 17e eeuwse turfschipperij op de Zuiderzee. De dimensies van OR49 duiden op een scheepsontwerp waarbij men kennelijk het laadvolume prevaleerde boven vaareigenschappen. Hiermee is dit schip een overgangsvorm naar de 18e en 19e eeuwse volgebouwde vrachtschepen die gerekend worden tot de grote praamachtige en tjalkachtige vaartuigen.

De uitzonderlijk uitgebreide en complete inventaris geeft een interessante kijk op het leven aan boord. Twee elementen maken OR49 bijzonder: de vroegst bekende archeologische aanwijzingen voor gezinsbewoning aan boord en aanwijzingen voor de biografie van de schipper als oud soldaat. Op basis van de gereconstrueerde afmetingen, de inventaris met veel Hollandse elementen en de context van de 17e eeuwse turfvaart, is een herkomst van OR49 uit Blokzijl zeer aannemelijk.

Met zijn grote laadruim in combinatie met een hoge deklast was het vrachtschip in staat om een forse turflading van vier dagwerken (ca 40.000 turven) vanuit Noord-Nederland naar Holland te transporteren. De turfvaart over de Zuiderzee was vooral in het midden van de 17e eeuw een omvangrijke handel waarbij vermoedelijk ook een bovengemiddeld welstandsniveau kon worden bereikt. De inventaris van OR49 bevat aanwijzingen om aan te nemen dat de schipper tot de gegoede burgerij heeft behoord, iets dat hij tot uiting heeft gebracht in een ruime leefruimte in het voorschip die alle kenmerken heeft van een Hollandse huiskamer.

Met de afronding van dit opgravingverslag is de basis gelegd voor meer onderzoek naar scheepswrak  OR49. De vindplaats leent zich voor een volledige reconstructie, niet alleen voor wat betreft de romp van het vaartuig, maar ook voor wat betreft het interieur van de leefruimte. Dankzij vindplaatsen als deze kan een relevant onderdeel van het succes van de 17e eeuwse economie in beeld worden gebracht. Turf, de binnenvaart en het omvangrijke netwerk van vaarwegen vormen een van de pijlers van de ‘Gouden Eeuw’. Met een scheepswrak als bron kan dit verhaal op beeldende wijze worden verteld.

 Het rapport is uitgegeven als Grondsporen 58.

Relatiebeheer