Chinees porselein: vondsten in een Venlose beerput.
In de periode 2009 - 2012 deed ADC ArcheoProjecten in opdracht van Gemeente Venlo archeologisch onderzoek op de locatie Maaskade-zuid in Venlo. Er werden heel uiteenlopende vondsten gedaan. Zo ook enkele ‘importen’ uit een beerkelder die minder voor de hand liggen: een bord en kom van Chinees porselein (zie afbeelding 2 en afbeelding 3). In de zestiende eeuw kwam Chinees porselein in zeer kleine hoeveelheden al in Europa voor, en werd het gezien als een exotische schat. In de zeventiende eeuw werd Chinees porselein in grote hoeveelheden naar Nederland verscheept door de VOC. Zo vreemd is het dus niet dat dit soort vondsten in Nederland werden gedaan, toch?
Chinees porselein in Venlo
Hoewel twee stukken porselein op het eerste gezicht weinig indruk maken, is het aantal vroeg-17e-eeuwse porseleinvondsten dat tot nog toe uit Venlo bekend was met deze vondst verdrievoudigd. Het grootschalige onderzoek aan de Venlose Maasboulevard leverde namelijk slechts één kraakporseleinen bord op (zie afbeelding 1). Ook de in de afgelopen decennia elders in ons land uitgevoerde opgravingen hebben ondertussen wel duidelijk gemaakt dat het meeste porselein dat kort na 1600 op de markt kwam vooral in het westelijke deel van ons land bleef hangen, in steden zoals Amsterdam.
In steden als Den Bosch, Nijmegen en Venlo zijn porseleinvondsten uit de zeventiende eeuw namelijk eerder een uitzondering. Net als in Venlo is in Nijmegen te midden van vele duizenden stuks vroeg-17e-eeuws gebruiksaardewerk uit talloze beerputten slechts één kraakporseleinen bord gevonden. De porseleinvondsten uit de beerkelder wijzen voor Venlose begrippen op een hoge status van de gebruikers van deze put omstreeks 1600.
VOC & Chinees porselein
De VOC bracht Chinees porselein binnen het bereik van een veel grotere groep. Na een korte proefperiode legde de Compagnie zich systematisch toe op de inkoop, toen bleek dat er grote interesse voor bestond in Nederland en West-Europa. Duizenden stukken zogenaamd 'kraakporselein' werden jaarlijks aangevoerd. Het publiek was gecharmeerd van de diepblauwe exotische voorstellingen op het hagelwitte porselein en was geïntrigeerd door het materiaal zelf, dat zo dun en toch zo sterk was, een heldere klank had en probleemloos kon worden gereinigd. De contrasten met het veelgebruikte bontbeschilderde majolica en het grove Duitse steengoed waren groot- en wie het betalen kon kocht het nieuwe, modieuze Chinees porselein, om aan de feesttafel mee te pronken.
Dit is vooral in het westen van Nederland archeologisch goed waarneembaar. Zo vormen beerputten uit deze periode met daarin tientallen stuks Chinees porselein in een stad als Amsterdam, maar ook in andere West-Nederlandse steden, zeker geen uitzondering.
We kunnen dus stellen dat Chinees porselein in die tijd erg populair was, maar voornamelijk in West-Nederlandse steden. In de oostelijk gelegen steden en dorpen van Nederland was het gebruik van Chinees porselein zeldzaam. De vondst van Chinees porselein in Venlo is dan ook erg bijzonder!