Een pepernoot met geschiedenis: wanneer werd de eerste pepernoot gebakken?

Het heerlijk avondje is alweer bijna hier! Hoewel we het allemaal in aangepaste vorm vieren, kunnen we ons wel omringen met een onbeperkte hoeveelheid speculaas en pepernoten. Van oudsher gaat de Sinterklaasviering al gepaard met allerlei soorten snoepgoed. Tijdens ons botanisch onderzoek treffen we soms resten aan van specerijen die gebruikt worden bij de bereiding van dit hiervan, zoals kruidnagel en anijs.

Op de eerste foto zie je het pollen van anijs (Pimpinella anisum), de tweede van kruidnagel (Syzygium aromaticum). Alhoewel de vondst van zulke kruiden zeker niet hoeven te wijzen op het eten van pepernoten, kunnen ze ons wel iets vertellen over het welvaartsniveau van de vroegere bewoners van een gebied. 

Zowel taaitaai als speculaas worden vaak in een mal gebakken om zo een pop of object uit te beelden. Taaitaai vindt zijn oorsprong in de Middeleeuwen. Deze wordt gemaakt met honing, anijs en roggemeel, en vormt zo een enigszins taaie koek. De luxere speculaaskoek stamt uit de 17e eeuw, toen er specerijen beschikbaar kwamen door de zeevaart. Speculaas werd gebakken met tarwemeel en bevat onder andere kaneel, kruidnagel, gemberpoeder en nootmuskaat. Het eerste recept van pepernoten stamt uit 1754, uit een boekje genaamd De Schrandere Stichtsche Keuken-meid, bestemd voor de rijke burgers en families. Ook hier gebruikte men specerijen in overvloed; onder andere kruidnagel, kardemom, anijs, kaneel en nootmuskaat. De grote hoeveelheid suiker en specerijen waarmee dit snoepgoed werd gebakken was namelijk een teken van rijkdom.